Σημείωση του Αθανασίου Κρητικού, Αντιπροέδρου Αρείου Πάγου ε.τ., για την 382/2016 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.
Ιστορικό : Στις 3-1-2014 στον αυτοκινητόδρομο Α26 της Ιταλίας που οδηγεί προς Μιλάνο συνέβη αυτοκινητικό ατύχημα. Συγκεκριμένως ένα ΙΧΕ αυτοκίνητο με ιταλικές πινακίδες κυκλοφορίας από απροσεξία του οδηγού του επέπεσε στο προπορευόμενο φορτηγό αυτοκίνητο με ελληνικές πινακίδες κυκλοφορίας και ανήκε στην κυριότητα ελληνικής εταιρίας με έδρα της Άρτα προκαλώντας σ’αυτό υλικές ζημίες στην οπίσθια πλευρά.Η κυρία του ζημιωθέντος αυτοκινήτου άσκησε κατόπιν αγωγή ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών εναντίον της αλλοδαπής στο Μιλάνο Ιταλίας εδρεύουσας ασφαλιστικής εταιρίας ζητώντας αποζημίωση για τις ζημιές που υπέστη το αυτοκίνητό της. Κατά την ορισθείσα ημέρα προς συζήτηση της αγωγής εμφανίσθηκε η ενάγουσα , όμως δεν εμφανίσθηκε η εναγόμενη αλλοδαπή ασφαλιστική εταιρία. Αντιθέτως εμφανίσθηκε το νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία ″ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΣ [= ΓΔΑ ]″ που εδρεύει στην Αθήνα και δήλωσε ότι είναι εκ του νόμου αντίκλητο της εναγόμενης αλλοδαπής ασφαλιστικής εταιρίας. Μετά τη συζήτηση της υποθέσεως με τους άνω διαδίκους εκδόθηκε στη συνέχεια η δημοσιευόμενη απόφαση η οποία δέχθηκε κατά ένα μέρος την αγωγή στην ουσία της και υποχρέωσε το ΓΔΑ ως εναγόμενο λόγω της ιδιότητάς του ως αντικλήτου της εναγόμενης αλλοδαπής ασφαλιστικής εταιρίας να καταβάλει στην ενάγουσα το συνολικό ποσό των 30.655 ευρώ.
Ωστόσο η δημοσιευόμενη απόφαση προκαλεί έντονους προβληματισμούς για το λόγο ότι αυτή που υποχρεώθηκε κατά παραδοχή της αγωγής να καταβάλει στην ενάγουσα το ορισθέν ποσό δεν είναι η αναφερόμενη στο δικόγραφο της αγωγής αλλοδαπή ασφαλιστική εταιρία, αλλά το ΓΔΑ το οποίο ως αντίκλητο αυτής θεωρήθηκε με την απόφαση ως εναγόμενο. Η περίπτωση της δημοσιευόμενης αποφάσεως είναι πρόδηλο ότι συνδέεται με την έννοια του διαδίκου. Κατά την κρατούσα τυπική θεωρία διάδικοι είναι τα πρόσωπα εκείνα επ’ονόματι των οποίων ή κατά των οποίων ζητείται η ένδικη προστασία. Ειδικότερα η πολιτική δίκη (τακτική διαδικασία) τόσο ως διαδικασία όσο και ως έννομη σχέση συνδέει κατά κανόνα δύο κύκλους υποκειμένων και δή εκείνον που ζητεί ένδικη προστασία και εκείνον κατά του οποίου ζητείται η ένδικη προστασία. Είναι υπόθεση του αιτούντος παροχή δικαστικής προστασίας να προσδιορίσει τους διαδίκους. Κατά κανόνα το δικόγραφο της αγωγής πρέπει να περιέχει τα ονόματα των διαδίκων. Περαιτέρω ουδείς δύναται να διεξαγάγει μια δίκη με τον εαυτό του όπως επίσης να διεξαγάγει μία δίκη ως αντιπρόσωπος άλλου (βλ. Μπέη, Πολιτική Δικονομία , τ.2 , 1973,άρθ. 62 σελ. 314 επ. ∙ Μαργαρίτη , Ερμηνεία ΚΠολΔ, τ.Ι, 2012 , σελ.115 επ. ∙ Rosenberg -Schwab, Zivilprozessrecht, 12 έκδ. § 40 Ι και ΙΙ , ΙV σελ. 189,190 ,193 ∙ Stein-Jonas ( Leipold ] έκδ. 20 Vorbem.§ 50 I σελ. 61 επ. ) .
Εξάλλου στο άρθρο 142 του ΚΠολΔ προβλέπεται η περίπτωση του αντικλήτου. Κατά την κρατούσα στη θεωρία άποψη αντίκλητος ονομάζεται ο πληρεξούσιος , στον οποίο παρασχέθηκε η εξουσία να παραλαμβάνει έγγραφα απευθυνόμενα στο πρόσωπο που τον διόρισε. Πρόκειται για αυτοτελή θεσμό εντός του δικαίου της επιδόσεως που αποτελεί είδος πληρεξουσιότητας. Η επίδοση στον αντίκλητο επιφέρει τα ίδια αποτελέσματα όπως αν γινόταν στο ίδιο το πρόσωπο που αφορά το έγγραφο ( βλ. ΚΠολΔ 152 ). Η ρύθμιση του νόμου δεν περιορίζεται σε διαδικαστικά έγγραφα. Είναι δυνατή η επίδοση σε αντίκλητο και εγγράφων που αναφέρονται σε δηλώσεις βουλήσεως του ουσιαστικού δικαίου (βλ. Ορφανίδη στον ΚΠολΔ των Κεραμέα /Κονδύλη /Νίκα , τ.Ι, 2000, άρθ. 142 π.αρ 1 με περαιτέρω παραπομπές). Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το πρόσωπο του αντικλήτου είναι διαφορετικό από το πρόσωπο του τον διόρισε και έχει μόνο τις περιορισμένες εξουσίες που ορίζει ο νόμος. Στις εξουσίες αυτές είναι πρόδηλο ότι δεν περιλαμβάνεται το δικαίωμα του αντικλήτου να εκπροσωπήσει σε μία δίκη τον διάδικο που τον διόρισε. Πολύ περισσότερο δεν έχει το δικαίωμα να εκτοπίσει το πρόσωπο που τον διόρισε από τη θέση του εναγόμενου και να υπεισέλθει στη θέση αυτή ως εναγόμενος ο αντίκλητος.
Περαιτέρω από το άρθρο 26 του Ν.489/1976 ορίζεται ότι « Συνιστάται με το παρόν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία ″ Γραφείο Διεθνούς Ασφάλισης″ ( = ΓΔΑ ) το οποίο τελεί υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργού Εμπορίου, εδρεύει στην Αθήνα και διέπεται από τις διατάξεις του νόμου αυτού». Στο επόμενο άρθρο 27 του άνω νόμου αναφέρονται οι περιπτώσεις στις οποίες το Γραφείο Διεθνούς Ασφαλίσεως διακανονίζει ζημίες και καταβάλει αποζημιώσεις για λογαριασμό αλλοδαπών Γραφείων Διεθνούς Ασφάλισης. Εξάλλου από την παρ. 3 του άρθ.31 του ιδίου παραπάνω νόμου ορίζεται ότι « Το Γραφείο δέχεται και λαμβάνει κάθε δήλωση ατυχήματος που προκλήθηκε στην Ελλάδα από αυτοκίνητο που έχει τόπο συνήθους στάθμευσης εκτός της Ελληνικής Επικράτειας, εφόσον υποχρεούται σύμφωνα προς το άρθρο 27 του Διατάγματος αυτού να προβεί σε διακανονισμό της ζημίας και καταβολή αποζημίωσης συνεπεία ατυχήματος ». Περαιτέρω από την ακολουθούσα παρ. 4 του ιδίου παραπάνω άρθρου 31 ορίζονται τα ακόλουθα : «Με τις προϋποθέσεις αυτές , το Γραφείο είναι αντίκλητος του αλλοδαπού ασφαλιστή. Το πρόσωπο που ζημιώθηκε από αυτοκίνητο που έχει τόπο συνήθους στάθμευσης εκτός της Ελληνικής Επικράτειας από ατύχημα που συνέβη στην Ελλάδα, έχει ευθεία αγωγή κατά του Γραφείου Διεθνούς Ασφάλισης στην Ελλάδα, εφόσον ως προς το αυτοκίνητο πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από το άρθρο αυτό, επιφυλασσομένου του δικαιώματος αναγωγής υπέρ του Γραφείο που κατέβαλε». Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτει ότι το ΓΔΑ δεν έχει το δικαίωμα , όταν ενάγεται από έλληνα παθόντα σε ατύχημα που έγινε στην αλλοδαπή από αυτοκίνητο που έχει εκεί τον συνήθη τόπο στάθμευσής του η αλλοδαπή ασφαλιστική εταιρεία του ζημιογόνου αυτοκινήτου, να υπεισέλθει στη δίκη ως εναγόμενο δηλώνοντας την κατά το ελληνικό δίκαιο ιδιότητα του αντικλήτου και εκτοπίζοντας από τη θέση του εναγόμενου την μόνη αναφερόμενη ως τοιαύτη στο δικόγραφο της αγωγής αλλοδαπή ασφαλιστική εταιρεία. Δεν προβλέπεται στο νόμο τέτοια δυνατότητα για τον αντίκλητο , οι εξουσίες του οποίου περιορίζονται σε αυτές που προβλέπονται στο νόμο. Περαιτέρω κατά την κρατούσα νομολογία το ΓΔΑ δεν αποτελεί αντιπρόσωπο του αλλοδαπού ασφαλιστή ούτε ταυτίζεται με αυτόν (βλ. ΑΠ 1518/2006 ∙ 763/2007 ∙ ΑΠ 1940/2013 ).
Ενόψει των παραπάνω παρά το νόμο το παρασταθέν ΓΔΑ ως αντίκλητο της πράγματι εναγόμενης ασφαλιστικής εταιρίας θεωρήθηκε από την εκκαλούμενη απόφαση ως εναγόμενο και υποχρεώθηκε να καταβάλει στην ενάγουσα το ορισθέν ποσό κατά μερική παραδοχή της αγωγής. Η διεξαγωγή της δίκης έπρεπε να περιορισθεί μόνο μεταξύ των διαδίκων που αναφέρονται ως τοιούτοι στο δικόγραφο της αγωγής.
Πηγή : Επιθεώρηση Συγκοινωνιακού Δικαίου
