Υπηρεσίες οδικής βοήθειας. Αστική ευθύνη εποπτικών αρχών (Δημόσιο ή νπδδ) εξαιτίας μη ασκήσεως ή πλημμελούς ασκήσεως εποπτείας επί των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Ευθεία εφαρμογή των άρ. 105 και 106 ΕισΝΑΚ και όχι ανάλογη, ανεξαρτήτως της ιδιότητας του ενάγοντος.
30/12/2025
ΣτΕ Ολομ. 1432/2025
Πρόεδρος: Μιχαήλ Πικραμένος, Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Εισηγητής: Ταξιαρχία Κόμβου, Σύμβουλος της Επικρατείας
Σε υπόθεση που αφορά αγωγή αποζημιώσεως ασκηθείσα από επιχειρήσεις παροχής οδικής βοήθειας κατά του Ελληνικού Δημοσίου για ζημία που, κατά τους ισχυρισμούς τους, υπέστησαν, μεταξύ άλλων, από παράνομες πράξεις και παραλείψεις που αφορούν πλημμελή άσκηση εποπτείας εκ μέρους των αρμόδιων εποπτικών/ελεγκτικών οργάνων του Δημοσίου και της Επιτροπής Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης (ΕΠ.Ε.Ι.Α.-νπδδ) (που καταργήθηκε από 1.12.2010 και οιονεί καθολικός διάδοχός της κατέστη το Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο και νομιμοποιείται παθητικώς στις δίκες που αφορούν αξιώσεις κατά της εν λόγω Επιτροπής οι οποίες ανάγονται σε χρόνο προγενέστερο της καταργήσεώς της) επί των ασφαλιστικών επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται στον ανωτέρω κλάδο παροχής υπηρεσιών, η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε τα ακόλουθα:
Προκειμένου να κριθεί αν θεμελιώνεται αστική ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου προς αποκατάσταση ζημίας τρίτου (μη ασφαλιστικής επιχειρήσεως που δραστηριοποιείται στην εσωτερική αγορά παροχής υπηρεσιών οδικής βοήθειας) εξαιτίας της μη ασκήσεως ή της πλημμελούς ασκήσεως εκ μέρους των αρμόδιων εποπτικών/ελεγκτικών οργάνων της κατά νόμον εποπτείας επί των ανταγωνιστριών ασφαλιστικών επιχειρήσεων, το άρ. 105 ΕισΝΑΚ, το οποίο απαιτεί τη συνδρομή σωρευτικώς τριών προϋποθέσεων (της παρανομίας, της ζημίας και του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ παρανομίας και ζημίας), έχει ευθεία εφαρμογή.
Δεν μπορεί δε, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρ. 105 ΕισΝΑΚ, να απαιτηθούν πρόσθετες προϋποθέσεις αυστηρότερες σε σχέση με τις ως άνω απαιτούμενες κατά το άρθρο αυτό (όπως η ύπαρξη προδήλου και βαρέος σφάλματος αντί της προβλεπόμενης στον νόμο προϋποθέσεως της υπάρξεως παρανομίας ανεξαρτήτως υπαιτιότητας ή μη των δημοσίων οργάνων).
Περαιτέρω, κατά το άρ. 105 ΕισΝΑΚ σε συνδυασμό με το άρ. 298 ΑΚ, αποκαθίσταται πλήρως η περιουσιακή ζημία του τρίτου, εφόσον αυτή βεβαίως αποδειχθεί και συντρέχουν και οι άλλες δύο προϋποθέσεις της ευθύνης προς αποζημίωση.
Επομένως, δεν μπορεί κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρ. 105 ΕισΝΑΚ, αντί της πλήρους αποζημιώσεως που καλύπτει όλη τη ζημία, να επιδικασθεί «εύλογη» αποζημίωση ανάλογα με τις περιστάσεις, διότι τούτο (α) δεν προβλέπεται ρητώς στο άρθρο αυτό που ρυθμίζει την αστική ευθύνη του Δημοσίου, όπως αντιθέτως προβλέπεται ρητώς στον νόμο σε άλλες περιπτώσεις και (β) θα απέβαινε, άλλωστε, σε βάρος της ασφάλειας του δικαίου και της βεβαιότητας του ζημιωθέντος ως προς την πλήρη προστασία του.
Καμία επιρροή για την ευθεία εφαρμογή του άρ. 105 ΕισΝΑΚ δεν έχει η ιδιότητα του ενάγοντος, δηλαδή ως εποπτευόμενου προσώπου (φυσικού ή νομικού) ή ως ασφαλιζόμενου προσώπου (φυσικού ή νομικού) σε ιδιωτική ασφαλιστική επιχείρηση ή προσώπου συμβληθέντος με μη ασφαλιστική επιχείρηση, το οποίο εγείρει αξίωση από τη μη άσκηση ή την πλημμελή άσκηση εποπτείας εκ μέρους των αρμόδιων εποπτικών/ελεγκτικών αρχών επί εποπτευόμενων ανταγωνιστών τους ή εποπτευόμενων αντισυμβαλλομένων τους (ασφαλιστικών ή μη επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά, όπως λ.χ. στην αγορά παροχής υπηρεσιών οδικής βοήθειας).
Εξάλλου, η ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση τρίτων λόγω μη ασκήσεως ή πλημμελούς ασκήσεως εποπτείας εκ μέρους της αρμόδιας αρχής δεν αποκλείεται από την ύπαρξη του μηχανισμού αποζημιώσεως που προβλέπεται στις διατάξεις του ν.δ. 146/1914 περί αθέμιτου ανταγωνισμού (με μειοψηφία).
